Bilişsel davranışçı terapi, bireylerin duyguları ve davranışları üzerinde olumsuz etkileri olan işlevsiz düşünce biçimlerini belirlemeyi ve değiştirmeyi öğrenmesini hedefler.
Bilişsel davranışçı terapi, depresyon ve kaygı gibi duygusal zorlukların bir parçası olan olumsuz otomatik düşüncelerin yeniden yapılandırılmasına odaklanır. Terapi boyunca bu düşünceler saptanır, değerlendirilir ve daha nesnel ve gerçekçi düşünceler ile değiştirilir. Ancak bilişsel davranışçı terapi, işlevsiz düşünce biçimlerini saptamaktan çok daha fazlasıdır. Terapi kapsamında geniş bir aralıkta psikolojik belirti ve bozukluklar için olumsuz düşünce, sıkıntı verici duygu ve işlevsiz davranışları değiştirmede çeşitli bilişsel, bedensel ve davranışsal teknikler kullanılır. Bilişsel yeniden yapılandırma, davranış deneyleri, sorun çözme, beceri eğitimi bilişsel davranışçı terapi tekniklerinden bazılarıdır.
Danışanın beklenti ve ihtiyaçları doğrultusunda; terapi sürecinde saptanan belirti veya bozukluk için önde gelen araştırmacılarca geliştirilmiş bilişsel davranışçı terapi protokolleri veya terapistin danışana özel hazırladığı, formülasyon bazlı bir terapi planı izlenebilir.
Bilişsel davranışçı terapi, Amerikan Psikologlar Derneği tarafından bağımlılık, öfke kontrolsüzlüğü, kaygı bozuklukları, bipolar bozukluk, depresyon, yeme bozuklukları ve kişilik bozuklukları gibi pek çok farklı sorunda ilk sırada kullanılması tavsiye edilen, bilimsel temelli ve kanıta dayalı bir psikoterapi yöntemidir. Ruhsal bozukluklara ek olarak ilişki problemleri, kayıp ve yas, düşük özgüven, stres yönetimi, kronik ağrı, uykusuzluk gibi sorunlarda da kullanılmaktadır.
Bilişsel davranışçı terapi aşağıdaki avantajlara sahiptir:
- Bireyin, duygudurumunu kötü etkileyen olumsuz ve çoğu zaman gerçekçi olmayan düşüncelerinin farkına vararak daha sağlıklı düşünce süreçlerine sahip olmasını sağlar.
- Süre sınırlı bir terapi seçeneğidir. Bu nedenle daha sık seans aralıkları ve daha uzun terapi süreçleri öngören farklı psikoterapi yöntemlerinden daha karşılanabilirdir.
- Online terapide yüz yüze terapide olduğu kadar etkilidir.
- Psikofarmakolojik tedaviye ek olarak kullanılabilir.